Thạch cao đổ mẫu trong nha khoa: Những điều cần biết và cách lựa chọn

20/07/2024 109 4.6/5 trong 2 lượt

Thạch cao đổ mẫu hàm không chỉ là một vật liệu phổ biến mà còn đóng vai trò quan trọng trong nha khoa. Đỗ mẫu hàm là 1 khâu quan trọng và yêu cầu chặt chẽ, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của phục hình sau cùng.

Mục tiêu bài viết

Nguồn gốc thạch cao và thạch cao nha khoa

Phương pháp điều chế thạch cao nha khoa, phân biệt được hemihydrat Anpha và hemihydrat Beta

Giả thuyết về hiện tượng đông của thạch cao nha khoa

Cách kiểm soát thời gian đông của người sử dụng và phân tích ưu nhược điểm

Giới thiệu

- Trong tự nhiên, thạch cao (gypsum) là một khoáng vật trầm tích hay phong hóa rất mềm, thành phần là muối canxi sulfat ngậm 2 phân tử nước (Dihydrat Sulfat Calcium, CaSO4 .2H2O), khối lượng riêng 2,31-2,33 g/cm3.

Dạng tinh thể trong suốt hay trắng đục

Dạng vô định hình có màu trắng đục, nâu, vàng, xám ... do lẫn các tạp chất.

- Trong công nghiệp, kỹ thuật, xây dựng, mỹ thuật..., thạch cao được sử dụng khá phổ biến:

Khoáng thạch cao nung ở ~150°C gọi là "thạch cao khan":
CaSO4 ·2H2O → CaSO4 ·0,5H2O (thạch cao khan) + 1,5H2O (dưới dạng hơi).

Nghiền Thạch cao khan thành bột, trộn với nước tạo ra vữa thạch cao.

Đổ khuôn, đợi ninh kết:

Thủy hóa lại là CaSO4.2H2O + một phần chưa thủy hóa (CaSO4.0,5H2O) nhận được sản phẩm thạch cao màu trắng có cường độ và độ ổn định nhất định

Thạch cao được sử dụng phổ biến trong

̵ Xây dựng: trần, vách, gạch chi tiết trang trí...

̵ Tạo hình: làm khuôn, tượng, gốm sứ...

̵ Công nghệ đúc: đúc đồng, nhựa...

̵ Các vật liệu xốp để lọc nước...

̵ Y tế: bột bó, khuôn để chế tạo chi giả, nha khoa

Thạch cao đổ mẫu trong nha khoa: những điều cần biết và cách lựa chọn thạch cao

Thạch cao nha khoa là gì

Thạch cao dùng trong nha khoa được điều chế từ calcium sulfate dihydrat (CaSO4.2H2O) gần như tinh khiết, Thạch cao là chất được sử dụng rất phổ biến trong nha khoa, thường gọi là plaster hay stone.

Công thức hoá học: CaSO4.1/2 H2O (Hemihydrat Sulfat Calcium)

Thạch cao nha khoa có dạng bột. Có hai loại thạch cao nha khoa ứng với hai mức độ tinh thể hoá khác nhau:

- Hemihydrat ( anpha ): thạch cao cứng, dùng đổ mẫu trong labo.

- Hemihydrat ( Beta ): thạch cao lấy dấu, sử dụng trên lâm sàng.

Cách điều chế

Quá trình điều chế thạch cao nha khoa từ thạch cao thiên nhiên: khử bớt một phần nước ở nhiệt độ 110-130oC

Để có hemihydrat Beta (th/c lấy dấu): khử nước thạch cao thiên nhiên trong không khí ở nhiệt độ 110-130oC, làm nguội, sau đó nghiền nhỏ.

Để có hemihydrat Anpha (th/c đổ mẫu): khử nước thạch cao thiên nhiên ở 110-130oC trong điều kiện:

• Dưới áp lực của hơi nước (autoclave)

• Có Sodium succinate 0,5%

Cả hai dạng hemihydrat anpha và hemihydrat Beta đều có khả năng kết hợp với nước để tạo lại dạng dihydrat sử dụng trong nha khoa.

Lượng nước cần thiết để trộn thạch cao lấy dấu

Lượng nước cần thiết để trộn càng ít, chất lượng thạch cao càng cao.

Lượng nước để trộn phụ thuộc vào:

• Đặc điểm cấu trúc tinh thể (th/c lấy dấu Hemihydrat Beta cần nhiều hơn Th/c đổ mẫu Hemihydrat Anpha)

• Kích thước hạt bột và tổng diện tích bề mặt (kích thước càng nhỏ thì tổng diện tích bề mặt lớn làm giảm lượng nước cần thiết)

• Sử dụng chất có hoạt tính bề mặt (nhựa Arabic, nhựa chanh cốm) làm giảm lượng nước

Thời gian đông cứng của thạch cao

Là thời gian bắt đầu trộn thạch cao và nước đến khi thạch cao đông cứng.

Thời gian đông cứng tùy thuộc vào loại thạch cao, cần được chọn phù hợp với mục đích sử dụng

Thạch cao đổ mẫu có thời gian đông cứng khoảng 30 phút.

Thời gian đông cứng gồm nhiều giai đoạn:

Thời gian trộn: thời gian từ lúc cho bột vào nước đến khi trộn xong.

• Trộn thạch cao bằng máy: khoảng 20 – 30 giây

• Trộn bằng tay khoảng 1 phút để có được hỗn hợp mịn đồng nhất.

Thời gian làm việc: thời gian mà hỗn hợp duy trì độ đặc để có thể sử dụng thuận lợi, có thể hoàn thành một hay nhiều công việc (đổ mẫu, đổ mẫu dự trữ, làm sạch dụng cụ trước khi thạch cao đông lại).

• Thời gian làm việc thường khoảng 3 phút

Cách kiểm soát thời gian đông

Các nhà sản xuất kiểm soát thời gian đông cứng theo:
1. Độ hoà tan của hemihydrate: nếu độ hoà tan của hemihydrat tăng lên thì sự quá bão hoà của sulfat calcium nhiều hơn và vì thế tốc độ lắng đọng của các tinh thể tăng lên

2. Số lượng trung tâm tinh thể hoá: số lượng trung tâm tinh thể hoá càng nhiều thì sự tạo thành tinh thể thạch cao càng nhanh và hỗn hợp càng mau cứng

3. Tốc độ lớn lên của tinh thể nhanh hay chậm, thời gian đông sẽ nhanh lên hay chậm lại.

Người sử dụng có thể thay đổi thời gian đông:

1. Thay đổi Tỷ lệ nước, bột: Lượng nước khi trộn càng nhiều thì mật độ phân tử trên đơn vị thể tích càng giảm làm cho thời gian đông bị kéo dài

2. Cách trộn: trong giới hạn cho phép, trộn càng lâu và tốc độ trộn càng nhanh thì thời gian đông càng giảm.

Một số tinh thể thạch cao được hình thành lập tức khi trộn thạch cao với nước. Khi trộn nhanh và mạnh giúp cho các tinh thể này bị phá vỡ và phân tán khắp hỗn hợp sẽ hình thành nhiều trung tâm tinh thể hóa.

Ảnh hưởng của tỷ lệ nước:bột và thời gian trộn lên độ bền nén của thạch cao

Các loại thạch cao nha khoa phổ biến hiện nay

Không có một loại thạch cao nào dùng cho mọi mục đích

Việc lựa chọn sản phẩm thạch cao tùy thuộc vào ứng dụng và các tính chất vật lý cần thiết cho việc sử dụng chuyên biệt.

Theo phân loại tiêu chuẩn số 25 của ADA, có năm loại thạch cao

Thạch cao lấy dấu (loại I)

Thạch cao nha khoa có thêm các chất hiệu chỉnh thời gian đông và độ giãn nở khi đông.

Hiện nay, thạch cao ít được sử dụng để lấy dấu, chủ yếu chỉ để lấy dấu sau cùng hàm mất răng toàn bộ.

Các chất lấy dấu Hydrocolloid và cao su lấy dấu được dùng phổ biến.

Thạch cao đổ mẫu (loại II)

Hiện nay thạch cao đổ mẫu loại II được sử dụng chủ yếu để đổ mẫu làm hàm giả trong trường hợp không cần độ chính xác và độ cứng cao

Trên thị trường có màu trắng tự nhiên, khác với thạch cao cứng thường có màu

Thạch cao cứng (loại III)

Thạch cao loại III có độ bền nén tối thiểu sau 1 giờ là 20,7 Mpa (3000 psi), nhưng không vượt quá 34,5 Mpa (5000 psi). Loại này có độ cứng vừa đủ, được dành để tạo mẫu cho hàm toàn hàm khít sát với mô mềm.

Thạch cao cứng, độ bền cao (loại IV)

Thạch cao đổ die: bền, cứng và giãn nở tối thiểu.

Để có được những tính chất này, hemihydrat  dạng “đậm đặc” (densite) được sử dụng nhưng hỗn hợp không đặc quá mức.

Độ cứng bề mặt khi khô trung bình của thạch cao loại IV (“die stone”): ~ 92 (độ cứng Rockwell) so với loại III là 82.

Thạch cao cứng, độ bền cao, độ giãn nở cao (loại V)

Lọai sản phẩm thạch cao khá mới, có độ bền nén cao hơn của thạch cao loại IV do có khả năng trộn với tỷ lệ nước:bột thấp hơn.

Độ giãn nở khi đông cao hơn (từ 0,10% lên 0,30%), để phù hợp với một số hợp kim mới, như hợp kim kim lọai thường, có độ co lớn hơn so với các hợp kim kim loại quý. Vì thế thạch cao có độ giãn nở cao được dùng đổ die để bù cho độ co khi hợp kim đông cứng.

Thạch cao tổng hợp

Hiện chưa phổ biến; Có thể chế tạo thạch cao Hemihydrat Alpha và Beta từ những sản phẩm phụ hay phế thải khi sản xuất acid phosphoric. Các sản phẩm tổng hợp thường đắt tiền hơn so với chế tạo từ thạch cao thiên nhiên, nhưng khi chúng được chế tạo đúng thì sẽ có tính chất tương đương hay cao hơn so với sản phẩm từ thạch cao thiên nhiên.

Một số thạch cao chuyên biệt

1. Khi lên giá khớp, cần thạch cao nhanh đông

Vật liệu được dùng là thạch cao gắn, chúng đông nhanh và có độ giãn nở khi đông thấp, độ bền thấp để có thể dễ gọt chỉnh và tách mẫu hàm ra khỏi tấm lên mẫu hàm.

2. Thạch cao trắng dùng trong chỉnh hình:

Có thể đánh bóng

Bảo quản thạch cao

1. Mẫu thạch cao nhạy cảm với thay đổi độ ẩm môi trường: bề mặt cứng của mẫu thạch cao có thể thay đổi theo độ ẩm không khí. Bề mặt của thạch cao trộn lỏng bị ảnh hưởng nhiều hơn so với thạch cao trộn tỷ lệ nước:bột thấp.

2. Hemihydrate có thể hút hơi nước có sẵn trong không khí. Nếu độ ẩm tương đối vượt quá 70% thạch cao sẽ thấm hút đủ lương hơi nước để bắt đầu phản ứng đông.

Biểu hiện đầu tiên của thạch cao bị hỏng là thời gian đông giảm.

Nếu hiện tượng hút ẩm này tiếp tục, nhiều tinh thể thạch cao dihydrate được hình thành hơn cho đến khi bao bọc toàn bộ khối tinh thể hemihydrate làn cho thời gian đông bị kéo dài bất thường.

Thạch cao cần được lưu giữ nơi khô ráo trong hộp kim loại kín,

Dùng dụng cụ khô để xúc thạch cao.

Mua thạch cao đổ mẫu nha khoa ở đâu?

Nếu bạn đang tìm kiếm nơi mua Thạch cao đổ mẫu, hãy liên hệ hotline 0919160589 của Nha Khoa Mall để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất về mũi khoan nha khoa Mani.
Nha Khoa Mall tự hào là đơn vị tiên phong và đáng tin cậy trong lĩnh vực cung cấp vật liệu và thiết bị nha khoa tại Việt Nam. Với sự tận tâm, chuyên nghiệp và không ngừng cải tiến, chúng tôi cam kết mang đến những sản phẩm và dịch vụ tốt nhất, góp phần nâng cao chất lượng điều trị nha khoa tại Việt Nam. Trân trọng!

NHA KHOA MALL - SIÊU THỊ VẬT LIỆU NHA KHOA ONLINE

Địa chỉ: 167/14A Sư Vạn Hạnh, Phường 2, Quận 10, TP. HCM
Website: https://nhakhoamall.com/
Fanpage: https://www.facebook.com/nhakhoamall